Światowe Geoparki UNESCO są obok UNESCO World Heritages (Obiekty Światowego Dziedzictwa UNESCO) i UNESCO Biosphere Reserves (Rezerwaty Biosfery UNESCO), trzecią kategorią obszarów wyznaczonych przez UNESCO (UNESCO Global Geoparks (UGGp) i częścią Międzynarodowego Programu Nauk o Ziemi i Geoparków (International Geoscience and Geoparks programme (International Geoscience and Geoparks programme (IGGP) (unesco.org)
W 2023 roku światowa sieć obejmie 177 lokalizacji w 46 krajach.
Histora
Światowe Geoparki UNESCO istnieją od 2015 roku. Jednak początek współpracy geoparków z UNESCO datuje się na rok 2001. W 2004 roku działania europejskich i chińskich geoparków doprowadziły do powstania Światowej Sieci Geoparków (GGN).
Holistyczne podejście
Podnosząc świadomość znaczenia dziedzictwa geologicznego w historii i we współczesnym społeczeństwie, Światowe Geoparki UNESCO zaszczepiają wśród miejscowej ludności poczucie dumy ze swojego regionu i wzmacniają ich identyfikację z tym obszarem. Różnią się one od miejsc światowego dziedzictwa i rezerwatów biosfery tym, że angażują wszystkich lokalnych i regionalnych zainteresowanych oraz władze na danym obszarze (np. samorządy, właścicieli nieruchomości, dostawców usług turystycznych, instytucje edukacyjne, mieszkańców regionu, organizacje lokalne itp.) w ramach procesu Bottom-Up (od dołu). Proces ten wymaga dużego zaangażowania społeczności lokalnej, solidnego partnerstwa lokalnego z długoterminowym wsparciem publicznym i politycznym oraz opracowania kompleksowej strategii, która spełnia wszystkie cele danej społeczności, jednocześnie ukazując i chroniąc dziedzictwo geologiczne obszaru.
Rozwijająca się sieć partnerów
Z roku na rok do sieci Światowych Geoparków UNESCO przyjmowane są nowe geoparki, które przechodzą złożony proces certyfikacji.
W Polsce istnieją dwa geoparki z tytułem międzynarodowym, a w Niemczech jest ich osiem.